Berat gecesi ile ilgili olduğu düşünülen ayetler şunlardır;

وَالْكِتَابِ الْمُبينِ اِنَّا اَنْزَلْنَاهُ فى لَيْلَةٍ مُبَارَكَةٍ اِنَّا كُنَّا مُنْذِرينَ

 Duhan / 2-3. Apaçık olan Kitab'a andolsun ki, Biz onu (Kur'an'ı) mübarek bir gecede indirdik. Kuşkusuz biz uyarıcıyızdır.

رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ اِنَّهُ هُوَالسَّميعُ الْعَليمُ

Duhan / 6.Senin Rabb'inin acıması gereği olarak (bu böyledir) .Doğrusu o işitendir,bilendir.

     Mevlid kandili hariç diğer kandillerin hepsi Üç aylar içindedir ki bunlara dört Leyâli-i Mübareke (Müberek Geceler) denilir. Regâib ve Mi'rac kandilleri Receb ayında, Berâat kandili Şaban ayında, Kadir gecesi de Ramazan ayındadır. Mevlid-i Nebi ise Ramazan'dan beş ay sonraki Rebiü'l-evvel ayındadır.

Beraet;"iki şey arasında ilişki olmaması,kişinin bir yükümlülükten kurtulması veya yükümlülüğünün bulunmaması" anlamına gelir.

Sahih hadîslerin beyanına göre: Şaban ayının on beşinci gecesi tevbe eden mü'minler, Allah'ın afv ü mağfireti ile günahlarından ve dolayısıyla Cehennem'den berâat edecekler, kurtulacaklardır. Şaban'ın ortasındaki geceye Berâat isminin dışında;

 Mâ'nen verimli, feyizli, bereketli ve kutsi bir gece olduğu için Mübarek Gece,

İyi değerlendirildiği takdirde günahlardan arınma ve suçlardan temize çıkma imkânı taraf-ı İlâhî'den verildiği için Sâk (Berâat, Ferman, Kurtuluş Belgesi) Gecesi,

 Lutfu ve ihsanı aşkın, afvı ve merhameti engin olan Allah'ın ikram ve iltifatlarına erişildiği için de Rahmet Gecesi de denilmiştir.

Berâat gecesinin mübarekiyet ve hususiyeti hakkında sahih hadîs-i şerîflerden bir-ikisi şöyledir:

 "Allah Tealâ, Şaban ayının onbeşinci (Berâat) gecesinde -rahmetiyle- dünya semasına iner, orada tecelli eder ve Kelb Kabîlesi'nin koyunlarının tüyleri sayısından daha çok sayıda günahkârı affeder."

Başka bir rivayete göre de Hz. Peygamber: "Şaban'ın ortasındaki (Berâat kandili) geceyi ibadetle ihya ediniz, gündüzünde de oruç tutunuz. Allah Tealâ o akşam güneşin batmasıyla dünya semasında tecelli eder ve fecir doğana kadar, 'Yok mu benden af isteyen, onu affedeyim. Yok mu benden rızık isteyen, ona rızık vereyim. Yok mu bir musibete uğrayan, ona afiyet vereyim. Yok mu şöyle, yok mu böyle!' der." buyurmuştur.

Bir diğer hadîste ise, Berâat kandilinde yapılacak duaların geri çevrilmeyeceği müjdesi verilmiştir.

Bir kısım âlimlerin, kıblenin Kudüs'teki Mescid-i Aksa'dan Mekke'deki Kabe-i Muazzama istikametine çevrilmesinin Hicret'in ikinci yılında Berâat gecesinde vuku bulduğunu kabul etmeleri de geceye ayrı bir önem kazandırmaktadır.

İslâm kaynaklarında Berâat gecesinde beş hasletin varlığından bahsedilmektedir:

1-      Her önemli işin bu gecede hikmetli bir şekilde ayrımı ve seçimi yapılır.

2-       Bu gece yapılan ibadetin (kılınan namazların, okunan Kur'ân'ların, yapılan dua ve zikirlerin, tevbe ve istiğfarların), gündüzünde tutulan oruçların fazileti çok büyüktür.

3-       İlâhî ihsan, feyiz ve bereketle dopdolu bir gecedir.

4-       Mağfiret (bağışlanma) gecesidir.

5-       Rasul-i Ekrem'e şefaat hakkının tamamı (şefaat-ı tamme) bu gece verilmiştir.

Bu gece her tarafı kaplayan rahmet, merhamet ve lütuftan,tevbe etmedikleri takdirde şu kimseler istifade edemezler:

1-      Allah'a ortak koşanlar.

2-       Kalpleri düşmanlık hisleriyle dolu olup insanlarla zıtlaşmaktan başka bir şey düşünmeyenler.

3-       Müslümanların arasına fitne sokanlar.

4-        Akraba bağını koparanlar.

5-       Gurur ve kibir sebebiyle elbiselerini yerde sürüyenler.

6-       Anne ve babalarına isyanda devam edenler.

7-       Devamlı içki içenler.

8-      Hz. Peygamber'in Şaban ayına ve özellikle bu ayın içindeki Berâat gecesine ayrı bir önem vererek onu ihya ettiğine dair diğer rivayetleri göz önüne alan çoğu âlimler bu geceyi;

Namaz kılarak,

Kur'ân okuyarak

Ve dua ederek geçirmenin çok büyük sevaba vesile olacağını söylemişlerdir.

Berâat gecesi kılınacak namaza Salâtü'l-Hayr/Hayır Namazı denilmiştir. Bu namaz bir çok rivayete göre yüz rek'attir. Her rek'atinde fatiha suresinden sonra on (veya on bir) kere ihlas suresi okunur. Bir rivayet göre ise on rek'attir; ve her rek'atinde fatiha'dan sonra yüz İhlas suresi okunur.

Bediüzzaman Hazretleri talebelerine yazdığı bir Berâat Kandili tebriğinde bu gecenin değeri ve değerlendirilmesi ile alâkalı şöyle demektedir:

"Elli senelik bir manevî ibadet ömrünü ehl-i imânâ kazandıran Leyle-i Berâatınızı ruh u canımızla tebrik ederiz."

"Bu gelen gece olan Leyle-i Berâat [Berâat Gecesi], bütün senede bir kudsî çekirdek hükmünde ve mukadderat-ı beşeriyenin [insanlığın kaderinin] programı nev'inden olması cihetiyle, Leyle-i Kadrin kudsiyetindedir.

Herbir hasenenin [salih amelin] Leyle-i Kadir'de otuzbin olduğu gibi; bu Leyle-i Berâat'ta herbir amel-i sâlihin ve herbir harf-i Kur'ân'ın sevabı yirmibine çıkar.

Sair vakitte on ise, Şuhur-u Selâsede (Üç aylar])yüze ve bine çıkar. Ve bu kudsî leyâlî-i meşhûrede (meşhur geceler), onbinler, yirmibinler  veya otuzbinlere çıkar. Bu geceler, elli senelik bir ibadet hükmüne geçebilir.

 Onun için elden geldiği kadar Kur'ân'la ve istiğfar ve salavatla meşgul olmak büyük bir kârdır 

KANDİL GECELERİNDE ŞUNLAR YAPILABİLİR :

1. Kur'ân-ı Kerim okunmalı; okuyanlar dinlenmeli; uygun mekânlarda Kur'ân ziyafetleri verilmeli; Kelamullah'a olan sevgi, saygı ve bağlılık duyguları yenilenmeli, kuvvetlendirilmeli.

       2. Peygamber Efendimiz (sas)'e salât ü selâmlar getirilmeli; O'nun şefaatini ümit edip, ümmetinden olma şuuru tazelenmeli.

     3. Kaza, nafile namazlar kılınmalı; varsa o geceye ait nakledilen namazlar  da ayrıca kılınabilir; kandil gecesi, özü itibariyle ibadet ve ibadette ihsan şuuruyla ihya edilmeli.

             4. Tefekkürde bulunulmalı; "Ben kimim, nereden geldim, nereye gidiyorum, Allah'ın benden istekleri nelerdir" gibi konular başta olmak üzere hayatî meselelerde derin düşüncelere girmeli.

    5. Geçmişin muhasebe ve murakabesi yapılmalı; ve şimdinin ve geleceğin plân ve programı çizilmeli.

    6. Günahlara samimi olarak tevbe ve istiğfar edilmeli; idrak edilen geceyi son fırsat bilerek nedamet(günahlara pişmanlık) ve inabe(Allah’a yöneliş)de bulunulmalı.

    7. Bol bol zikir, evrad ü ezkarda bulunulmalı.

    8. Mü'minlerle helalleşilmeli; onlarla irtibatımız cihetinden rızaları alınmalı.

             9. Küs ve dargın olanlar barıştırılmalı; gönüller alınmalı; kederli yüzler güldürülmeli.

            10. Kişi kendine ve diğer Mü'min kardeşlerine hattâ isim zikrederek dualar etmeli.

            11. Üzerimizde hakları olanlar aranıp sorulmalı; vefa ve kadirşinaslık ahlâkı yerine getirilmeli.

            12. Yoksul, kimsesiz, öksüz, yetim, hasta, sakat, yaşlı olanlar ziyaret edilip, sevgi, şefkat, hürmet, hediye ve sadakalarla mutlu edilmeli.

    13. O gece ile ilgili âyetler, hadîsler ve bunların yorumları ilgili kitaplardan ferden veya cemaaten okunmalı.

     14. Dini toplantılar, paneller ve sohbetler düzenlenmeli; va'z ü nasihat dinlenmeli; şiirler okunmalı; ilâhî ve ezgilerle gönüllerde ayrı bir dalgalanma oluşturmalı.

                5. Kandil gecesinin akşam, yatsı ve sabah namazları cemaatle ve camilerde kılınmalı.

             16. Sahabe, ulema ve evliya türbeleri ziyaret edilmeli; hoşnutlukları alınmalı; ve manevî iklimlerinde vesilelikleriyle Hakk'a niyazda bulunulmalı.

17. Vefat etmiş yakınlarımızın, dostlarımızın ve büyüklerimizin kabirleri ziyaret edilmeli; iman kardeşliğine ait sadakati yerine getirilmeli.

       18. Hayattaki manevî büyüklerimizin, üstadlarımızın, anne ve babamızın, dostlarımızın ve diğer yakınlarımızın kandilleri bizzat giderek veya telefon, faks yahut e-mail çekerek tebrik edilmeli; duaları istenmeli.

       19. Bu kandil gecelerinin gündüzlerinde mümkün olduğunca oruç tutulmalı.